Historie in vogelvlucht

De Schoolstraat is vernoemd naar de rooms-katholieke school, de Sint-Petrusschool, die in 1924 zijn deuren opende voor katholieke jongens en meisjes uit het toenmalige dorpje Diemerbrug en omgeving. Diemerbrug telde zo’n kleine tweeduizend inwoners. In 2014 bestond de Schoolstraat – in het huidige dorp Diemen - negentig jaar; Diemen telt 25.000 inwoners. In deze rubriek enkele historische gegevens van en wetenswaardigheden over deze sympathieke Diemense straat, bijzondere prenten en foto’s van de afgelopen negentig jaren en nog langer geleden.

In de Bickerstraat werd op 1 juli 1924 de eerste katholieke lagere school in Diemerbrug geopend: de Sint-Petrusschool. Vernoemd naar de Sint Petrus’ Banden kerk, de naastgelegen kerk aan de kade langs de Weespertrekvaart. De kade heet Hartveldseweg, heel vroeger ook wel de 'Muiderweg' genoemd van Amsterdam via Diemerbrug naar Muiden. Vanaf dat moment zo ongeveer is de Bickerstraat omgedoopt tot Schoolstraat. (Overigens heet het verlengde oostelijk deel van de Hartveldseweg, voorbij de huidige Ouddiemerlaan, Muiderstraatweg). Vanaf 1924 is de Bickerstraat omgedoopt tot Schoolstraat, eigenlijk eerst tot Burgemeester Bickerstraat en daarna pas tot Schoolstraat.

De huidige burgemeester Bickerstraat ligt in het verlengde  van de huidige brug over de Weespertrekvaart en verkreeg zijn naam toen de oorspronkelijke Burgemeester Bickerstraat Schoolstraat werd.  Om verwarring te voorkomen zullen wij op deze site de oorspronkelijke Burgemeester Bickerstraat, de oude, en de huidige de nieuwe Burgemeester Bickerstraat noemen.

De Schoolstraat was een klein plattelands dorpsstraatje, in die tijd feitelijk het eerste en enige zijstraatje van de Hartveldseweg: café op de hoek, de Petrusschool en zo’n vijftien huisjes van olieman, klompenmaker, visboer en dagloners. Koud stromend water, geen bad of douche, wc in de achtertuin, geen riolering of vuilnisophaal. Huisvuil en puin werden gewoon onder de grond gegooid om de grond op te hogen en de verzakking door inklinking van de veengrond in Diemerbrug en directe omgeving tegen te gaan. Nogal onhygiënisch, zou je zeggen, naar huidige maatstaven. Het trok ook veel ongedierte aan. Maar zo was ‘t in die tijd – de mensen waren het gewend. Ze waren bovendien overlevers, gedreven en noeste werkers.

Diemerbrug heet sinds de jaren vijftig Diemen en is (nog steeds) een dorp, maar nu met zo’n 25.000 inwoners. De Schoolstraat in Diemen-Centrum is in de loop van de jaren minstens vijf keer zo lang geworden: café nog steeds op de hoek, een monumentale kerk (de Bethlehemkerk) in Amsterdamse School-stijl uit de jaren dertig: toentertijd  voor gereformeerde kerkgangers – tegenwoordig ‘De Ontmoeting’ genaamd, voor protestantse kerkgangers. 15 Huisjes zijn verdwenen en hebben in de jaren plaatsgemaakt voor een veelkleurig palet aan huizen. Blokken met modernere woningen met diverse bouwstijlen: een- en tweegezinswoningen, HAT-eenheden, een gymnastiekhal en een omheind kunstgrasveldje. Tientallen huizen staan er vandaag de dag, met - veelal vriendelijke – ‘randstedelijke dorpsbewoners’. Een karakteristiek straatje, en nog steeds bijzonder.

De Schoolstraat kent nu meer dan negentig jaar (sinds 1924) geschiedenis met diepte- en hoogtepunten: de crisis uit de jaren dertig, de Tweede Wereldoorlog, de economische recessie van vandaag, maar ook tal van festiviteiten: de viering van de aloude Koninginnefeesten, maar ook van de moderne Oranjefeesten, van nationale feestdagen en de zogenaamde Schoolstraatfeesten, die de straatbewoners al vele jaren elk jaar weer met de buurt houden.

De naamgever van de straat, de Sint-Petrusschool, die staat er niet meer. Die werd in 1991 afgebroken. En herbouwd aan de echte hoofdader van Diemen, de Ouddiemerlaan. Het schoolplein van weleer is nu echter een kunstgrasveldje, waar kinderen sporten en spelen. Waar hangjongeren ’s avonds drinken, blowen en elkaar ‘versieren’. Niet altijd even leuk voor de straatbewoners zelf, maar niet te vergelijken met de situatie van vroeger: dit zijn luxe problemen. De Schoolstraat in Diemen is nog steeds een dynamische straat en vierde in 2014 uitbundig haar negentigjarig bestaan!

Vergezicht vanaf de Ringdijk (in oostelijke richting) langs de Hartveldseweg en de Weespertrekvaart naar de Diemerbrug. Links ligt de Hartveldsebrug over de Ringvaart van de Watergraafsmeer. De Schoolstraat zal een kleine tweehonderd jaar later aan de linker (noordelijke) oever van de Weespertrekvaart aangelegd worden. Een trekschuit vaart de bocht om. Deze ets is in 1725 gemaakt door Daniël Stopendaal. (Collectie Stadsarchief Amsterdam: tekeningen en prenten).

Gezigt van de Ringdijk na den Diemer brug

HISTORISCHE MIJLPALEN IN DE SCHOOLSTRAAT

• Hartveldseweg en Venserkade zijn jaagpaden aan weerszijden van de Weespertrekvaart.
• Boerenland: boerderijen, weiden, sloten, hekjes en bruggetjes.
• rond 1900: Café ‘’t Wissel’ – hoek Hartveldseweg en Bickerstraat.
• 1901-1905: besluit RK-kerk tot oprichting katholieke school.
• 1902: even huizen de Onderlaagte 2 t/m 8, oneven huizen Bickerstraat 1 t/m 25.
• tot 1907 geen straatnaam, maar: ‘dorp A: huisnummer xx’ - onder meer: smederij, smidse, klompenmakerij, vishandel, oliehandel, strijkerij, aardappelboer.
• 1907: straten in Diemerbrug krijgen een officiële naam; een zijstraat van de Hartveldseweg krijgt de naam Bickerstraat – in die tijd overigens de enige straat in deze omgeving.
• 1910: Oplevering Sint Petrus’ Banden kerk.
• 1923: Katholieke kerk vraagt toestemming aan buurschap Diemerbrug om katholieke school te mogen bouwen.
• Afbraak vier even genummerde huisjes en tuintjes in de Onderlaagte.
• 1924: Bickerstraat wordt Burgemeester Bickerstraat. Sint-Petrusschool (no. 2 en 4) wordt gebouwd op plaats tuintjes van huisjes 2 t/m 8 (Onderlaagte).
• 12 februari 1924: eerste steen van Sint-Petrusschool wordt gelegd door pastoor Verdegaal.
• 1 juli 1924: Sint-Petrusschool, gemengde lagere school, wordt ingewijd door deken Bom. Burgemeester Bickerstraat wordt officieus hernoemd tot Schoolstraat.
• 1930: openbare verlichting blijft gehele nacht branden.
• 1931-1932: Lunapark (ook in Schoolstraat).
• 1932: aanleg gesloten riolering; riolering mondt daardoor niet meer uit op sloten.
• 1933: Sint-Petrusschool in de Schoolstraat uitsluitend nog voor jongens; Santa Mariaschool in ‘nieuwe’ Burgemeester Bickerstraat wordt uitsluitend voor meisjes.
• 1934: binnen vierhoek: Hartveldseweg, Oud-Diemerlaan, Duikersloot (later hernoemd tot: Schoolpad) en Diemerkade worden de sloten gedempt.
• 3 maart 1934: Oorspronkelijke Burgemeester Bickerstraat wordt officieel Schoolstraat.
• 1934: oneven huisnummers 27-33 worden opgeleverd.
• 1934: onderheiing Schoolstraat tussen Burgemeester van Tienenweg en Duikersloot (later hernoemd tot Schoolpad).
• 1937: Kerk voor gereformeerde gemeente ‘Diemen-Watergraafsmeer-Bijlmer’ wordt gebouwd en als Gereformeerde kerk Diemen in gebruik genomen (Schoolstraat 10).
• 1937: oplevering oneven huisnummers 37 t/m 59.
• 1939: 'Diemerbrug' over de Weespertrekvaart wordt verplaatst en in 1940 in gebruik genomen.
• 1948: even huisnummers 12 t/m 34 worden opgeleverd (de ‘Gouden Rand’).
• 1957/1958: even huisnummers 36 t/m 56 worden opgeleverd.
• 1959: buurschap Diemerbrug wordt gemeente Diemen.
• 1959-1960: bouw gymzaal met uniek zwevende vloer, Schoolstraat 61 (opening 1960).
• Na 1960: aanleg noordelijkste deel Schoolstraat, voorbij Wilhelminaplantsoen.
• 1963-1964: afbraak onbewoonbaarverklaarde woningen 1 t/m 5.
• 1968: Gereformeerde kerk Schoolstraat 10 wordt hernoemd tot Bethlehemkerk.
• 1970:  Sint-Petrusschool wordt weer gemengde lagere school voor jongens en meisjes.
• 1981: Sint-Petrusschool in de Schoolstraat wordt gesloten.
• 1985: sloop onbewoonbaar verklaarde oneven woningen nummers 7 t/m 25.
• 1986: bouw en bewoning HAT-eenheden (HAT=Huisvesting Alleenstaanden en Tweepersoonshuishoudens) oneven nummers 1 t/m 25.
• 1990: (juli) halte Schoolstraat voor tramlijn 9 (richting Sniep).
• 1991: Sint-Petrusschool wordt afgebroken.
• 1991/2005: terrein voormalige Sint-Petrusschool blijft braak liggen.
• 2004: Bethlehemkerk wordt hernoemd tot ‘De Ontmoeting’; een kerk voor Gereformeerden, Hervormden en Lutheranen. De oude kosterswoning wordt bij de kerk getrokken.
• 2006: van braakliggend terrein tot voetbalkooi op locatie voormalige Sint-Petrusschool.
• 2014: Schoolstraat viert haar 90-jarig bestaan.
  
  

Weespertrekvaart en Diemen Centrum (jaren zeventig)

“Lijkt Diemen op de vaste bodem een overzichtelijk dorp, vanuit de lucht maakt Diemen de indruk van een verstedelijkt gebied. Ook is duidelijk dat er maar een beperkte mogelijkheid tot uitbreiding bestaat, ingeklemd tussen spoorlijn (niet zichtbaar) en Weespertrekvaart (6), waardoor eigenlijk elk plekje is benut: alles dicht op elkaar.
Belangrijke herkenningspunten in Diemen zijn het gemeentehuis (2) bij het winkelcentrum (1); sportvoorzieningen liggen aan de rand: de sporthal (3) en daarachter de sportvelden. Bij (4) de spoorbrug van de zuidelijke ringbaan over de (toenmalige, RvG) rijksweg naar het Gooi. Kaalslag vindt plaats aan de Weesperstraat (5), waar woningen moeten wijken voor nieuwbouw in het kader van het plan Diemen-Zuid. Jammergenoeg is Diemen-Zuid in aanleg niet op de foto vastgelegd; dit plan ligt rechts van de Weesperstraat, richting Bijlmermeer en Duivendrecht. De Weespertrekvaart met de Diemerbrug (6) met daarbij de ambtswoning van de burgemeester langs de vaart is de toekomstige as van het zuidelijke en noordelijke woongebied. Dat Diemen veel kerken rijk is, is ook goed te zien: bij (5) de voormalige hervormde kerk, bij (7) de gereformeerde Bethlehemkerk en meer rechts daarvan langs de (toenmalige; RvG) rijksweg de rooms-katholieke Sint-Petrus' Banden kerk'. (De Sint-Petrusschool ligt in feite op de diagonaal tussen beide kerken in; RvG).
De foto en bijschrift zijn van Aerophoto Schiphol; de foto is gemaakt midden jaren zeventig.

Langs de Weespertrekvaart 2014


Rechts op de foto de Weespertrekvaart en de bomenrij langs de Hartveldseweg. Bovenaan op de foto iets naar links staat de Sint-Petrus’ Banden kerk met  daaronder de voetbalkooi – waar vanaf 1924 tot de jaren negentig van vorige eeuw de Sint-Petrusschool stond. De voormalige school en de toenmalig geheten Bethlehemkerk – links naast de voormalige school – liggen aan de Schoolstraat.
(Foto: Jonathan Mechanicus, Diemen)

Diemen-centrum 2014


Onder in beeld de Diemerbrug met haar blauwe ‘dak’. De Diemerbrug over de Weespertrekvaart is al eeuwen het karakteristieke ‘Gezigt’ van Diemen. Vroeger verbond de brug de Ouderkerkerlaan ten zuiden van de trekvaart met de Ouddiemerlaan, ten noorden ervan. Sinds de brug vorige eeuw in westelijke richting is verplaatst, verbindt zij het zuidelijk gelegen Beukenhorst in het huidige Diemen-Zuid met de meer noordelijke Burgemeester Bickerstraat in Diemen-Centrum. Links onderin het beeld is nog net de Sint-Petrus’ Banden kerk aan de Hartveldseweg te zien en de erachter gelegen RK-begraafplaats.
(Foto: Jonathan Mechanicus, Diemen)